1. Giới thiệu
Khái niệm Đánh giá tác động môi trường (ĐTM) lần đầu tiên được đề cập trong Đạo luật Chính sách Môi trường Quốc gia Hoa Kỳ (NEPA) năm 1969, và từ đó đã được nhiều tổ chức quốc tế và quốc gia áp dụng. Các tài liệu khoa học quan trọng về ĐTM bao gồm báo cáo của Ủy ban Brundtland năm 1987, các hướng dẫn của Ngân hàng Thế giới, Liên Hợp Quốc, cùng nhiều nghiên cứu từ các tổ chức môi trường khác. Theo Luật Bảo vệ môi trường 2020, khoản 7 điều 3, ĐTM được xem là quá trình phân tích, đánh giá, nhận dạng, dự báo tác động đến môi trường của dự án đầu tư và đề xuất các biện pháp giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.
Như vậy, có thể hiểu rằng ĐTM là một công cụ quan trọng trong quá trình ra quyết định nhằm đảm bảo phát triển bền vững và giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường. Một phần không thể thiếu của ĐTM là quá trình tham vấn cộng đồng, giúp thu thập ý kiến của các bên liên quan nhằm nâng cao chất lượng và tính minh bạch của báo cáo ĐTM. Bài viết này sẽ giới thiệu các tài liệu quan trọng liên quan đến tham vấn ĐTM.
2. Các văn bản pháp lý về tham vấn ĐTM
Ở Việt Nam, tham vấn cộng đồng trong ĐTM được quy định trong nhiều văn bản pháp luật, bao gồm:

• Luật Bảo vệ môi trường 2020: Quy định cụ thể về đối tượng tham vấn, phương thức thực hiện và trách nhiệm của các bên liên quan.
• Nghị định số 05/2025/NĐ-CP: Được Chính phủ ban hành vào ngày 06/01/2025, nghị định này sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 08/2022/NĐ-CP liên quan đến quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ môi trường. Văn bản này hướng dẫn chi tiết về trình tự thực hiện ĐTM, bao gồm yêu cầu về tham vấn cộng đồng.
• Thông tư 07/2025/TT-BTNMT: Sửa đổi một số điều của Thông tư 02/2022/TT-BTNMT, hướng dẫn kỹ thuật trong quá trình lập và thẩm định báo cáo ĐTM, trong đó có nội dung về tham vấn cộng đồng.

3. Vai trò của tham vấn cộng đồng trong ĐTM
Tham vấn cộng đồng có ý nghĩa quan trọng trong việc:

• Đảm bảo tính minh bạch và sự đồng thuận trong các dự án phát triển.
• Giảm thiểu xung đột giữa chủ đầu tư và người dân địa phương.
• Thu thập thông tin thực tế, giúp cải thiện độ chính xác của báo cáo ĐTM.
• Tạo cơ hội cho cộng đồng tham gia vào quá trình giám sát môi trường sau khi dự án đi vào hoạt động.

4. Thực tiễn và thách thức trong tham vấn ĐTM
Dù có nhiều quy định và hướng dẫn, việc tham vấn ĐTM tại Việt Nam vẫn gặp một số thách thức như:

• Thiếu sự tham gia đầy đủ của cộng đồng do hạn chế về thông tin.
• Một số cuộc tham vấn mang tính hình thức, chưa thực sự phản ánh ý kiến của người dân.
• Hạn chế về năng lực của các cơ quan tổ chức tham vấn, cũng như khả năng đánh giá phản hồi từ cộng đồng.
• Khó khăn trong thực thi quy định do thiếu cơ chế giám sát hiệu quả.

5. Kết luận
Tham vấn cộng đồng trong ĐTM là một bước quan trọng nhằm đảm bảo tính bền vững và công bằng trong các dự án phát triển. Để nâng cao hiệu quả tham vấn, cần có sự cải thiện trong cơ chế thực hiện, tăng cường giám sát, nâng cao nhận thức cộng đồng và đảm bảo sự minh bạch trong quá trình tham vấn. Việc tiếp tục nghiên cứu và cập nhật các tài liệu liên quan sẽ giúp cải thiện chất lượng ĐTM, đảm bảo mục tiêu phát triển bền vững trong dài hạn.
CÁC TÀI LIỆU THAM KHẢO CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐTM